گزارش سمینار تغذیه

روز پنجشنبه 28/6/1392 ساعت 10 صبح الی 12 اولین سمینار پزشکی با موضوع تغذیه کودکان 2تا 6سال، باحضور سرکارخانم دکتر ساسانفر کارشناس تغذیه برگزار گردید.
دراین سمینار که حدود 50نفر از اعضای خانواده دوقلوها شرکت کرده بودند خانم دکتر ساسانفر درمورد نحوه ی صحیح تغذیه کودکان ، چگونگی ارزیابی وضعیت رشد کودک از روی نمودار رشد بعداز 2سالگی و مباحث مفید دیگری دراین رابطه صحبت فرمودند.
خلاصه سمینار
موضوع: تغذیه کودکان2 تا 6 سال
·         در این سن بچه تازه از شیر گرفته شده و کم کم دارد وارد سفره ی خانواده می شود، دیگر محدودیتهای غذاییش به مرور برداشته می شود و چون قبلا فقط غذاهای نرم می خورده اند و حالا غذاهای سفت هم باید بخورند ممکن است در این مقطع دچار توقف رشد شوند. در این زمان نباید به زور به بچه غذا داد چون نسبت به غذا خوردن بی میل می شود یا اینکه برعکس نسبت به اینکه کودک غذایش را خورد یا نه بی تفاوت بود. بلکه باید روشها و شیوه های غذا دادن به بچه را تغییر داد و از غذاهای با رنگ و بو و بافت متنوع استفاده کرد.
·         یکی از راه حل های جدید برای تغذیه بهتر بچه ها این است که بچه ها را در مراحل تهیه ی غذا درگیر و سهیم کنیم و از او در طبخ غذا در آشپزخانه کمک بگیریم و در انتخاب مواد غذایی بکارگرفته شده از او نظرخواهی کنیم. برای مثال بچه میان وعده اش را خودش باکمک مادر و با سلیقه ی خودش آماده کند.
·         مواد غذایی برای بزرگسال بیشتر برای تامین انرژی است اما برای کودک بیشتر برای رشد است. به همین دلیل کودک به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد و عدم توجه به تغذیه کودکان در این سن عوارض جبران ناپذیری دارد.
·         یک اتفاق که در بدن کودک دراین سن رخ می دهد این است که بچه تا سن 6 سالگی تمام بافتهای چربی بدنش را از دست می دهد و دوباره از نو بافت چربی در بدنش شکل می گیرد و چربی جذب می کند. کلا بافت چربی در سن کودکی شکل می گیرد یعنی هر سلول چربی که در سن کودکی شکل می گیرد تا پایان عمر باقی می ماند و وقتی ما وزن از دست می دهیم در واقع سلول چربی را از دست نداده ایم بلکه چربی ذخیره شده درون سلول از بین رفته است. به همین علت خیلی مهم است که دراین سن وزن بچه و دریافت چربی او متعادل باشد که اینها همه از روی نمودار رشد بررسی می شود. اگر سلول چربی در سن کودکی به مقدار زیاد در بدن تشکیل شود کودک بعدا دچار چاقی می شود.
·         برای بچه ها میان وعده اهمیت زیادی دارد و تعداد میان وعده های آنها بیشتر از بزرگسالان باید در نظر گفته شود.
نمودار پایش رشد کودک
در سنین 2 تا 6 سالگی پایش رشد کودک خیلی مهم است. پایش رشد بوسیله ی نموداری به نام NPHS بررسی می شود، به این صورت که وزن و قد بچه ها را روی این نمودار می گذارند و با توجه به سن وجنس، رشدشان را پایش می کنند. این نمودار هم وزن برای سن دارد هم قد برای سن و هرکدام هم به طور جنسیتی جدا می شود. روی این نمودار چند تا خط وجود دارد که هریک معرف یک وضعیت در کودک است. خط پایینی وضعیت ضعیف، خط وسط وضعیت متعادل و میانگین، خط بالا وضعیت خوب و مطلوب را نشان میدهد.
این نمودار را در مراکز بهداشت تا سن 2 سالگی برای تمام بچه ها انجام می دهند ولی بعد از 2سالگی والدین خودشان باید این نمودار را رسم کرده و6 ماه به 6ماه برای بچه هایشان پر کنند.
وقتی قد و سن یا قد و وزن را روی نمودار علامت زدیم اگر وضعیت کودک روی خط بالایی یا نزدیک به آن بود وضعیت کودک بسیار مطلوب است و جای نگرانی وجود ندارد، اگر روی خط میانی یا نزدیک به آن قرار داشت کودک ما وضعیت مطلوبی دارد و ما نباید نگران باشیم نباید هم خیلی خوشحال باشیم. ولی اگر وضعیت کودک زیر خط میانگین بود باید بیشتر مواظب سلامتی و تغذیه کودک بود.
هشدار 1: اگر در پایش رشد کوک مشاهده شد که نمودار رشد به صورت افقی درآمده است و خط رشد زیر خط میانگین قرار دارد، یعنی با افزایش سن وزن پایین بیاید، در این مورد حتما باید بررسی شود که کودک چرا در این وضعیت قرار دارد.
هشدار 2: وضعیت خیلی خیلی خطرناک موقعی اتفاق می افتد که منحنی رشد رو به پایین بیاید یعنی رشد نزولی داشته باشد، در این صورت حتما یک مشکل حاد وجود دارد که باید پیدا شود. ابتدا به غذا خوردن کودک توجه کنید، اگر به مقدار کافی غذا نخورد می فهمیم که کاهش وزنش از کم غذایی است ولی اگر به میزان کافی غذا می خورد ولی باز وزنش کم بود و درعین حال بیماری معمولی که علایم ظاهری داشته باشد مثل آبله، اسهال، سرخچه و ... نداشته باشد این کودک مشکوک است به بیماری عفونی یا انگلی.
نکته: باید توجه داشت که در زمان بیماری کودک نمودار رشد او ممکن است دچار افت و توقف موقتی شود.
نکته: باید توجه داشت که برای سنجش قد کودک باید قد پدر و مادر بچه را هم درنظر گرفت، مثلا اگر بچه قد خیلی بلندی ندارد و قد والدینش هم متوسط است نباید نگران بود ولی اگر بچه ی دیگری همان قد را دارد ولی پدرو مادر بلند قدی دارد باید بینیم علت اینکه قد بچه باتوجه به قد والدین رشد خوبی نداشته است چیست.
هرم راهنمای غذایی
در هرم راهنمایی غذایی غذاهایی که در پایین و قاعده ی هرم وجود دارند برای بدن با اهمیت تر و لازمتر هستند و هرچه از قاعده ی هرم بالاتر میرویم اهمیت و مقدار آن ماده ی غذایی برای مصرف کمتر می شود.

در هرم راهنمایی غذایی، غذاهایی که در پایین و قاعده ی هرم وجود دارند برای بدن با اهمیت تر و لازم تر هستند و هرچه از قاعده ی هرم بالاتر میرویم اهمیت و مقدار آن ماده ی غذایی برای مصرف کمتر می شود.
گروه اول : نان و غلات
·         برای کودکان 6 واحد بیشتر استفاده شود، یک کف دست نان یا 6 قاشق برنج یک واحد محصوب می شود.
نان و غلات منبع مهم تامین انرژی و ویتامین ب هستند و از این نظر اهمیت دارند، توصیه می شود از غلاتی که روغن ندارند یا روغن کمتری دارند استفاده شود به این دلیل که سالمترند.
·         یک بحث مهم در نان و غلات ، سبوس و فیبر است
خیلی وقتها علت کم اشتهایی بچه ها یبوست است و یکی از راههای حل مشکل یبوست چه در کودکان و چه در بزرگسالان خوردن آب فراوان همراه با غذاهای فیبردار و سبوس دار است
گروه دوم : سبزیجات
·         برای بچه ها نباید بیشتر از 3 واحد سبزیجات مصرف شود چون به علت فیبر بالایی که دارند حجم معده را می گیرند و مانع غذا خوردن کودک می شوند.
گروه سبزیجات اهمیتش در تامین ویتامین ها بخصوص ویتامین آ و همچنین برطرف کردن یبوست است،معمولا سبزیجات خام بهتر از پخته شده است چون ویتامین های بیشتری در آن وجود دارد.
یکی از کمبودهای شایع ویتامین در بچه ها کمبود ویتامین آ است که نمود ظاهری زیادی ندارد و معمولا با آزمایش خون مشخص می شود.
·         منابع مهم ویتامین آ سبزیجات رنگی مثل هویج، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای رنگی، کلم و ... است
گروه سوم : میوه جات
·         برای کودکان مصرف 2 تا 4 واحد میوه در روز توصیه شده است و  لیوان میوه خردشده یا میوه های کوچک، برای کودکان 1 واحد در نظر گرفته می شوند.
اهمیت مصرف میوه در کودکان برای تامین ویتامین سی آنهاست. ویتامین سی مهم است چون جذب آهن را زیاد می کند و محلول در آب است.
کلا ویتامین ها دو دسته اند:
الف ) ویتامین های محلول در چربی :
یعنی وقتی با مواد غذایی چرب مصرف می شوند جذبشان بیشتر می شود و در بدن نیز دربافت های چربی ذخیره می شود.
ب ) ویتا مین های محلول در آب :
یعنی لازم نیست با چربی مصرف شوند و در دوز بالا با ادرار دفع می شود، به همین علت نباید نگران مصرف بیش از حد ویتامین هیای محلول در آب مثل ویتامین سی باشیم.
گروه چهارم : شیر و لبنیات
·         برای کودکان مصرف 2 تا 3 واحد شیر و لبنیات توصیه شده است که هر واحد برابر با  لیوان برای بچه هاست، همچنین یک قوطی کبریت پنیر و یک قاشق غذاخوری خامه نیز یک واحد محصوب می شود.
بهترین شیر برای مصرف بزرگسال و کودکشیر با درصد چربی متوسط است چون شیر پر چرب جذب کلسیم را پایین می آورد و باعث چاقی نیز می شود.
·         شیرهای که پاستوریزه هستند بهتر از شیرهایی هستند که در دمای خیلی بالا استریلیزه شده اند، چون در دمای بالا میزان ویتامین های شیر کاهش پیدا می کند.
گروه پنجم : گوشت ها
·         2 تا 3 واحد مصرف شود، 30 گرم گوشت، 1 عدد تخم مرغ و نصف لیوان حبوبات پخته شده یک واحد محصوب می شوند.
·         اهمیت گوشت و حبوبات بخاطر آهن است
·         جیگر و زرده ی تخم مرغ منبع خوب ویتامین آ هستند
علائم کمبود آهن : خواب آلودگی، سردرد، خستگی، افسردگی، حالت عصبانیت و تحریک پذیری بالا با کوچکترین محرک هاست
گروه ششم : چربی و روغن
·         این گروه را باید خیلی کم و در حد تعادل استفاده کرد تا مشکل چاقی بوجود نیاید
·         بهترین روغنهایی که میتوان استفاده کرد روغن زیتون، روغن کنجد و روغن ارده است
·         از روغن های جامد به هیچ عنوان نباید استفاده کرد.